Bahçe Bakımı
Bahçenin gelişebilmesi, yaşamını
sürdürebilmesi,istenilen
görüntünün yakalanabilmesi ancak
düzenli
bakımla mümkündür.
Mekanlarda bulunan bitkilerin türlerine göre değişen bakım şekilleri vardır. Ana hatları ile bakımı özetlersek:
AYLARA GÖRE BAKIMBahçe ve çiçek bakımı; hergün, belirli zaman ve mevsimlerde ve gerektikçe olarak sınıflandırılabilir. Söz konusu bakım tedbirleri mevsim dönemleri içerisinde aylara bölerek anlatmadan önce, yurdumuzda mevsimlerin bölgeler itibarı ile farklı zamanlarda başladığını ve farklı seyrettiğinin unutulmaması gerekir. Bu nedenle bulunduğunuz yerin iklim özelliklerini mutlaka gözönünde bulundurunuz. |
OCAK
|
Kötü havalar boyunca, saksılardaki ve
tahta sandıklardaki bitkiler sulanmaz; ama soğukların daha ılımlı olduğu
Ege ve
Akdeniz yörelerinde sıcaklık 10 derece, havada kuru olduğu
zaman az
miktarda sulama yapılabilir.
Gül ağ aççıklarının düzenli aralıklarla gözden geçirilmesi, güllerde erken bir tomurcuklanma görülürse hemen budamaya başvurulması gerekir. T? ? rmanıcı bitkilerin dolandıkları kafes biçiminde yapıları onarma iş lemine bu bitkilerin tomurcukları çıkmadan başlanmalıdır; bahçedeki bu tür yapıların üstünde biriken kar temizlenir ve hem tırmanıcı bitkilerin, hem taşıyıcı çatı ların durumu gözden geçirilir. Genellikle toprak yüzeyinde rüzgar, az sulama ve soğuk nedeniyle çok tehlikeli bir kabuk oluşur; sık sık kırılıp yok edilmezse, bitki köküne zarar vermesinin yanı sıra, çürümeye, hayvansal ve bitkisel asalakların yayı lmalarına yol açar. |
ŞUBAT
|
Çiçek vermeyi kesen ağ
aççıklar ve yeniden çiçek veren
gül fidanları budanır. Ayın sonuna doğru lüksürlerin
ilk
budamaları yapılır. Yeniden düzenlenecek alanlar bellenir. Camlı
bölmelerde yıllık otsu bitkiler ekilir; floks, mavi sukeneviri, petunya,
hintgülü, menekşe, zinya, aslanağzı,vb. Özel bir ekme
bölümü yoksa bu işlem Mart-Nisan aylarında yapı
lmal?
?dır.
Çim alanlarda kış gübrelemesi önceki aylarda yapılmadıysa bu ay yapılmalıdır. Şubat ayı, balkonu düzenlemeye başlamak, konuma elverişli bitkileri seçmek için en uygun aydır. Evde camlı bölmelerde yada üstü kapalı sandıklarda bitki yetiş tiriliyorsa, tehlikeli olabilecek oranda nem birikmesini önlemek ve bitkilerin solumalarını sağlamak için cam ve kapakları sık sık açılmalıdır: Bu işlem gündüzleri yapılmalı ve cam ile kapakların açı lmaları, bir saatten çok sürmemelidir. Güller Ocak ayında budanmamışsa budama bu ay yapılmalıdır. |
MART
|
Kış aylarında bitkileri korumak için
toprağa
serilen saman, turba, bitki yaprağı, vb.'den oluşan
örtüler son
kez yenilenmelidir.Sonbaharda yada kış boyunca
tohum olarak ekilen bitkilerin yerlerine
dikilmesine de Mart ayında başlanır. Tı
rmanıcı bitkilerin sarıldıkları
yerlerdeki bağlar, bağlantı yerleri elden
geçirilir. Ayın sonuna doğru
sardunyaların ve öbür
çok yıllık bitkilerin saksıları
bol gübreli yeni
çürük toprağı kullanılarak
değiştirilir. Bitkiler don
olayından zarar görmüşlerse yenilenirler.
Morsalkım bitkisi
budanır. Mart ayında fazla nemini kaybetmeye başlayan toprağ?
?n tava gelmesi
ile üzerinde her türlü derin işleme veya
çapa
işlemi yapılabilir. Bitkilerin yıllık gübre ihtiyacının ilk
yarısı bu
dönemden itibaren Nisan sonuna kadar verilmelidir. Kullanılacak
organik
gübrenin yanında metrekareye 30 gr. gelecek şekilde yapay kompoze
gübrenin toprağa saçılıp hafif bir çapa ile toprakla
karışmasını sağlamak ve sulamak, verilecek organik gübrenin
besince
takviye edilmesi açısından faydalı olacaktır
|
NİSAN
|
En son
gül
fideleri yerlerine dikilir. Çiçek açan yada
güzel
yapraklı ağaççıkların dikimine başlan?
?r. Bir havuza yada
akvaryuma su altında yaşayan bitkilerin (nilüfer,su
sümbülü) yerleştirilmelerine geçilir.
Yaz aylarında çiçek açan yıllık bitkiler (Petunya, mine, ninya, karanfil, camgüzeli, godetya,, vb.) tahta sandıklara ekilir. Çok yıllık otsu bitkiler ( gündüzsefası, aslanağzı, anbrietia, dimorphoteca, ayçiçeği,vb.) dikilir. Glayörün, soğanlı begonyanın, yıldızçiçeğinin, soğanları toprağa gömülür. Çiçeklenmeleri yeni bitmiş tırmanıcı bitkilerin ve ağ aççıkların budanmasına başlanır. Asalaklara kar? ?ı ve çiçekleri korumaya yönelik ilaçlama uygulanır. (Özellikle güllerde bu ay; küllenme mantar hastalığı ba? ?gösterebilir; tomurcukları ve yeni yaprakları saran bu mantar, boru biçimine getirerek yaprakların solmalarına yol açar. Tohum ekilen yetiştirme sandıkları nın yada nazik bitki türlerinin bulunduğu saksıların üstleri, gölgelenmelerini sağlayacak bir üst örtü ile kaplanır. Gölgeleme örtüsü saydam muş ambadan yapılır Bu aydan başlayarak sıcaklık ve kuraklığa duyarlı türlerde, saksı toprağının üstleri bir tabaka turbayla kaplanır ve bu bitkilerin sulanması azaltılır. |
MAYIS
|
İlk baharda
ekilen soğanların (sümbül,
lale, nergis, safran) yıllık otsu
bitkilerin ve çiçek veren
çok yıllık bitkilerin
(çuhaçiçeği, papatya,
menekşe, unutmabeni,
cerastium) çiçek vermesi biter. Ağ
açsıların (
horçiçeği, kiraz, rodedondron,
açelya vb.)
çiçek vermeleri de sona ererve yeşillikle
kaplanırlar ;
güller çiçek açmaya başlar.
Balkona
sardunya,ağaçminesi gibi bitkilerin yanına çiçek
veren yada yapraklı ağaçsılar ve tırmanıcı bitkilerde yerleş
tirilebilir.
Balkon çok güneş alıyorsa perde, hasır yada naylon
örtülerin uygun biçimde yerleştirilmesiyle ışığı
k?
?ran bir düzen kurulmalıdır. Bitkinin yapısal özelliklerine,
iklime,
kullanılan saksı ve toprak cinsine uygun bir sulama rejimi saptanmalıdır.
Bitkilerin
aşırı güneşli saatlerde sulanmamaları, sulama suyunun
soğuk
olmaması çok önemlidir.
Yeşeren soğanların bulunduğu yetiştirme sandıklarına yeni çiçeklerin ekilmesinde iki yola başvurulur: Soğanlar yetiştirme sandıklarında bırakılarak, ayrıca yeni tohumlar ekilir; soğanlar sandıktan alınıp bir kenarda bekletilir ve sandıklara yeni çiçekler ekilir. |
HAZİRAN
|
Tırmanıcı bitkilerin dalları, tırmandıkları
yapıya rafya ipiyle bağlanır. İlkbahar sonunda çiçek
açan türlerin tohumları toplanmaya başlanır. (Tohumlar
güneşli günlerde güneş altında toplanmalı ve
kurumaları için gölgelik bir yerde gazete kağıdı
üzerine serilmelidir.)
Bitki çiçeklerinden elden geldiğince yararlanılmak isteniyorsa, çiçeklerin taçları solmaya başladığında saplarının ortasından kesilir, biçme denilen bu işlem hem otsu bitkilere, hemde ağaçsılara, hemde yarıağaçsılara uygulanır ve başka goncalar oluşturacak çok sayıda yeni tomurcuğun açmasını sağlar; ayrıca kokulu bitkilerde, tam çiçeklenme dönemine girmelerini geciktirmek için taç goncaları oluşturması açı s? ?ndan çok önemlidir. |
TEMMUZ
|
Bitkilere verilen su
artırılmalı ve asalakların olu?
?mamasına özen
gösterilmelidir. Asalak
görüldüğünde
hemen asalakları yok eden bir
ilaçla gerekli koruma önlemleri al?
?nmalıdır; ilaçlamada
en önemli nokta, hangi ilacın hangi
asalak için etkili olduğunun
bilinmesidir. Yaprakların alt yüzlerinde
pas renginde toz halinde bir
örümcek ağı
görülmesi, kırmızı
örümcek bulunduğunu
gösterir. Temmuz ayında yapı
lması gereken önemli bir iş
lemde ayıklama işlemidir; (Kuru ve sararmış
yaprakların,
küçük ve zayıf dalların, solmaya
yüz tutan
taçların makasla kesilerek temizlenmesi). Güllerde
, aşılı
ağaççık ve süs çalılarında
dipten
çıkan ybani sürgünlerin kesilmesi gereklidir. Ayrıca
geçen çiçeklerin temizlenmesine devam edilir. Bu iş
güllerde geçen çiçekten sonraki ilk sağlı
klı
yaprağın üzerinden kesmek suretiyle yapılır.
Yıldız çiçeklerindeki ikinci goncalr kesilip, yalnızca ilk açan ana goncalar bırakılır. (Böylece taçlar daha büyük olacaklardır.) Temmuz ayı ; ayr? ?ca ağaççıkların daldırma dalı yada dallandırma çubuğu yöntemi ile çoğaltılmalarına en uygun aydır. Leyalak ve güllerde gözaşısı ile üretim zamanıdı r. Yaz boyunca çiçek açan ağaççık ve çalı fomlu bitkilere, yazlık çiçeklere, özellikle güllere besin takviyesi yapı lmalıdır. Çiçeklenme dönemi sonunda gübreleme iş lemine son verilmelidir. |
AĞUSTOS
|
Ağustos ayı
nda yazlık
çiçekler, balkon, teras ve saksılarda bulunan
çiçekler dışında gübreleme işlemi son ermiştir.
Ön hazırlığı yapılmış ağaç nakilleri bu ayın ikinci
yarısından itibaren gerçekleştirilebilir.
Çimler hergün sulanıp haftada birkez kesilir: ay boyunca iki kez "sarı lekelerin" oluşmalarına karşı özel maddeler kullanılarak mikroptan arındırılır. Nilüfer vb. bitkilerin bulundukları havuzlar eski yaprakların ve solan çiçeklerin çürüyüp suyu zehirlemelerini önlemek için düzenli bir biçimde temizlenir. Yeşil ağaççık ve çalı formlu bitkilerin ikinci budaması bu ayın yarısından itibaren başlanarak yapılır. Çit bitkilerininde budaması yapılmalıdır. Bu bitkilerin her tarafının ışıktan yararlanabilmesi için yukarıdan aşağıya doğru genişleyen bir budama yapılmalıdır. Ağustos sonu ile Eylül sonu arası durgun gözaşısı zamanıdır. Bu ay içerisinde Eylülde çim ekilecek alanların toprak hazırl? ?ğı yapılır. Sulama, biçim, yabani ot ayıklama,ilaçlama vb. işlemlere devam edilir. Asalaklar bulunup bulunmadığın? ?, toprak yüzeyinin kireç bağlayıp (kefekilenme) bağlamadığı sürekli izlenmelidir. Soğanlı bitkilerin, otsu bitkilerin ve ağaçlar? ?n dipleri özenle temizlenmeli, diş aralıkları dar küçük bir el tırmığı kullanarak çürük toprağı kaplayan kireç tabakası sık sık alınmalıdır. Ayın 10-15 ine doğru yeni güllerin " dinlenmeye alınması" na, yani yaz budaması nın yapılıp, aynı zamanda sulamanın bir süre için kesilmesine başlanır. Böylece, gül fidanların? ?n normal geliş meleri durdurulur ve dinlenme boyunca bitkiler, sonraki çiçek verme dönemi için besin ve güç biriktirirler. Sonra, bitkinin hem yaprakları, hem toprağı bolca sulanır, geceleri çiy olan bölgelerde, bitkiler gün battıktan sonra sulanmamalıdı r. |
EYLÜL
|
Ağustos ayı
nda
tatile çıkılmış ve bitkiler susuzluktan etkilenmişlerse,
budanmalıdı
rlar. Budamadan sonra, bahçe sopasıyla toprağın sert
ve tıkız
tabakası kaldırılarak bitki iyice beslenip, bolca sulanmalı, sonrada
organik yada
mineral gübreyle gübrelenmelidir.
Bitkinin yeni bir çiçek verme dönemine girmesi istendiğinde, bolca budanmalı, yaprakları her 5 günde bir üçkez ıslatı lmalı, yapraklar ıslatılırken suyun içerisine hormon uyarıcı bir madde koyulmalı, haftada iki kez kökten yapılan sulamada flor bazlı bir madde kullanılmalı, arkadan hemen demir sülfat ve su karışımından oluşan sulama suyuyla, haftada 2 kez bir başka sulama yapılmalıdır.(Bu iki değişik sulama bitkinin normal sulamasına ek olarak gerçekleştirilmelidir.) Çok önemli işlemlerden biride saksıların temizlenmesidir; bitki çı kartılıp, toprak boşaltılır içine yeni toprak konulmadan önce saksı iyice yıkanır ve mikroptan arındırılır. Sonbahar yağmurları ile toprak işleme tavına gelir, ekim dikim yapı lmasa bile toprağın kışı işlenmiş olarak geçirmesi yararlı olur. Sonbahar hatta ilkbaharda dikilecek fidanların yerlerinin hazırlanması faydalı olur. Sonbahar dikimlerinin erken yapılmasında fayda vardır. Kış öncesinde dikilen fidanlar köklerini çalıştıracak zaman bulabilirseler kış ? ?artlarına daha mukavim olacaklardır. Bu arada topraksız fidanların Kasım ayında dikilmesi gerektiğini unutmayınız. Özellikle boylu ve dallı fidanların dikim sonras? ?nda rüzgardan etkilenmelerini önlemek için fidan gövdesine zarar vermeden gergi yapmak gereklidir. KIş lık çiçek fidelerini ve baharda açan soğanlı çiçekler dikilebilir. Büyük ağaç nakilleri gerçekleştirilebilir. Baharda dikilen soğ anlı çiçeklerin soğanları bu ayda, özellikle kuru havalarda sökülür. Kuru ve havadar yerlerde saklanı r. |
EKİM
|
Bahçenin durumuna göre yapmak
istediğ
iniz işlere göre krizma (derin işleme), belleme, çapa veya
fidan
çukuru açılması gibi her türlü toprak
iş
lemesi için Ekim ayı ideal aydır. Toprak işlenmeden önce
orgnik
gübre verilmesi ideal olur.
Kökleri kap içerisinde topraklı her türlü fidan dikimi yapılabilir. Yine kışlık çiçek fidelerinin, baharda açan lale, sümbül, nergis gibi soğanlı çiçeklerin dikimine devam edilir. Adonis, gündüzsefsı, kahkahaçiçeği, kazayağı, kuşotu, floks ekilebilir. Sardunyalardan çelik alınarak üretimleri yapılabilir, baharda dikilmiş soğan ve yumrulu bitkiler ilk donlardan önce sökülmelidir; (begonya, yıldız, kına, glayör vb.) Çok yıllık otsu bitkilerin ve ğ aççıkların saksılarındaki toğrğın yüzey bölümü yenilenip, yerine yeni, gübreli toprak konur. Küme halinde yada tırmanıcı özellikte yeni ağ aççıklr dikilir. En narin bitkilerin toprak yüzeyleri turba yada ambalajlarda yararlanı lan saman kullanılarak kaplanmaya başlanır; daha az dayanıklı bitkiler balkonun en havadar ve güneş alan bölümünde toplanır. |
KASIM
|
Hava ve toprak
koşulları uygun olduğu sürece her
türlü toprak işleri
yapılır. Kış öncesinde yabansı
otların ayıklanması ve bitki
diplerinin kabartılması uygun olur, ayrıca
kök diplerin torf, yaprak
çürüntüsü kompost, v organik
gübre ile örtülmesi kış şartlarına hazırlık
açısından yararlı olur.
Gerek kökleri kap içerisinde topraklı, gereks çıplak köklü fidanların dikimi için bu ay idealdir. Dikimler toprak kar ve don yüzünden işlenmez hale gelincey kadar sürdürülebilir. Bu ay dikim ayı olduğu kadar budama ayıdır da. Sonbahar budaması özellikle çiçeklerini baharda meydana getirdikleri sürgünler üzerinde veren ağaçç? ?k ve süs çalıları için önemlidir. Güllerde budama, dal ve sürgünlerin yarı yerinden kesilmesiyle yapılırken diğer bitkilerde budama şekli, bitkinin cins ve ihtiyacına göre ayarlanmalıdır. Bu dönemde budanan dal ve sürgünlerin uçları kışın donabilir. O zaman bu ölü uçların baharda yeniden kesilmesi gerekir. |