Bahçenin gelişebilmesi, yaşamını
sürdürebilmesi,istenilen
görüntünün yakalanabilmesi ancak
düzenli
bakımla mümkündür.
Mekanlarda bulunan
bitkilerin türlerine göre değişen
bakım şekilleri vardır. Ana
hatları ile bakımı
özetlersek:
-
Düzenli ve yeterli
mevsime göre
gübre ve besin takviyesi
-
Gerekli
görülen durumlarda
ilaçlama yapılması
-
Düzenli olarak toprağın pH, tuz ve
mineral
kontrolü yapılması ve dengelenmesi
-
Ağ
aç ve
çalıların bakım ya da form amacıyla budanmas?
?,
-
S?
?klaşma görülen alanlarda gerekli
seyreltmelerin yapılması
-
Rüzgar, toprak kayması vs. dış
etkenlerle
zarar görmüş bitkilerin eski konumlarına
getirilmesi
-
Bozulma görülen bitkilerin değiş
tirilmesi
-
Çimlerin düzenli aralıklarla
biçilmesi
-
Çimlerde bulunan yabancı otların
alanı
boğmasının önlenmesi,sürekli yabancı ot
kontrolü
-
Çimlerin gübrelenmesi,
ilaçlanması, aeratör ile havalandırılması,
silindirlenmesi
-
Çıkan çöp vs. artı
kların
uzaklaştırılması
-
Unutulmamalıdır ki yaş
ayan bir bahçe
sürekli ve düzenli bakımla
mümkündür.
AYLARA
GÖRE BAKIM
Bahçe ve
çiçek bakımı; hergün,
belirli zaman ve mevsimlerde ve
gerektikçe olarak sınıflandırılabilir.
Söz konusu bakım
tedbirleri mevsim dönemleri içerisinde
aylara bölerek
anlatmadan önce, yurdumuzda mevsimlerin
bölgeler itibarı ile farklı
zamanlarda başladığını ve farklı
seyrettiğinin unutulmaması gerekir. Bu
nedenle bulunduğunuz yerin iklim
özelliklerini mutlaka
gözönünde
bulundurunuz.
|
OCAK
|
Kötü havalar boyunca, saksılardaki ve
tahta sandıklardaki bitkiler sulanmaz; ama soğukların daha ılımlı olduğu
Ege ve
Akdeniz yörelerinde sıcaklık 10 derece, havada kuru olduğu
zaman az
miktarda sulama yapılabilir.
Gül ağ
aççıklarının düzenli aralıklarla
gözden
geçirilmesi, güllerde erken bir tomurcuklanma
görülürse hemen budamaya başvurulması gerekir. T?
?
rmanıcı bitkilerin dolandıkları kafes biçiminde yapıları onarma
iş
lemine bu bitkilerin tomurcukları çıkmadan başlanmalıdır;
bahçedeki bu tür yapıların üstünde biriken
kar
temizlenir ve hem tırmanıcı bitkilerin, hem taşıyıcı çatı
ların
durumu gözden geçirilir. Genellikle toprak
yüzeyinde
rüzgar, az sulama ve soğuk nedeniyle çok
tehlikeli bir kabuk oluşur;
sık sık kırılıp yok edilmezse, bitki
köküne zarar vermesinin
yanı sıra,
çürümeye, hayvansal ve bitkisel asalakların
yayı
lmalarına yol açar.
|
ŞUBAT
|
Çiçek vermeyi kesen ağ
aççıklar ve yeniden çiçek veren
gül fidanları budanır. Ayın sonuna doğru lüksürlerin
ilk
budamaları yapılır. Yeniden düzenlenecek alanlar bellenir. Camlı
bölmelerde yıllık otsu bitkiler ekilir; floks, mavi sukeneviri, petunya,
hintgülü, menekşe, zinya, aslanağzı,vb. Özel bir ekme
bölümü yoksa bu işlem Mart-Nisan aylarında yapı
lmal?
?dır.
Çim alanlarda kış gübrelemesi
önceki aylarda yapılmadıysa bu ay yapılmalıdır.
Şubat ayı, balkonu düzenlemeye başlamak, konuma elverişli
bitkileri
seçmek için en uygun aydır. Evde camlı
bölmelerde
yada üstü kapalı sandıklarda bitki yetiş
tiriliyorsa, tehlikeli olabilecek
oranda nem birikmesini önlemek ve bitkilerin
solumalarını sağlamak
için cam ve kapakları sık sık
açılmalıdır: Bu işlem
gündüzleri yapılmalı ve
cam ile kapakların açı
lmaları, bir saatten çok
sürmemelidir. Güller Ocak ayında
budanmamışsa budama bu
ay yapılmalıdır.
|
MART
|
Kış aylarında bitkileri korumak için
toprağa
serilen saman, turba, bitki yaprağı, vb.'den oluşan
örtüler son
kez yenilenmelidir.Sonbaharda yada kış boyunca
tohum olarak ekilen bitkilerin yerlerine
dikilmesine de Mart ayında başlanır. Tı
rmanıcı bitkilerin sarıldıkları
yerlerdeki bağlar, bağlantı yerleri elden
geçirilir. Ayın sonuna doğru
sardunyaların ve öbür
çok yıllık bitkilerin saksıları
bol gübreli yeni
çürük toprağı kullanılarak
değiştirilir. Bitkiler don
olayından zarar görmüşlerse yenilenirler.
Morsalkım bitkisi
budanır. Mart ayında fazla nemini kaybetmeye başlayan toprağ?
?n tava gelmesi
ile üzerinde her türlü derin işleme veya
çapa
işlemi yapılabilir. Bitkilerin yıllık gübre ihtiyacının ilk
yarısı bu
dönemden itibaren Nisan sonuna kadar verilmelidir. Kullanılacak
organik
gübrenin yanında metrekareye 30 gr. gelecek şekilde yapay kompoze
gübrenin toprağa saçılıp hafif bir çapa ile toprakla
karışmasını sağlamak ve sulamak, verilecek organik gübrenin
besince
takviye edilmesi açısından faydalı olacaktır
|
NİSAN
|
En son
gül
fideleri yerlerine dikilir. Çiçek açan yada
güzel
yapraklı ağaççıkların dikimine başlan?
?r. Bir havuza yada
akvaryuma su altında yaşayan bitkilerin (nilüfer,su
sümbülü) yerleştirilmelerine geçilir.
Yaz aylarında çiçek açan yıllık bitkiler
(Petunya, mine, ninya, karanfil, camgüzeli, godetya,, vb.) tahta sandıklara
ekilir.
Çok yıllık otsu bitkiler (
gündüzsefası, aslanağzı, anbrietia, dimorphoteca,
ayçiçeği,vb.) dikilir. Glayörün, soğanlı
begonyanın, yıldızçiçeğinin, soğanları toprağa
gömülür.
Çiçeklenmeleri yeni bitmiş tırmanıcı bitkilerin ve
ağ
aççıkların budanmasına başlanır. Asalaklara kar?
?ı ve
çiçekleri korumaya yönelik ilaçlama
uygulanır.
(Özellikle güllerde bu ay; küllenme mantar
hastalığı ba?
?gösterebilir; tomurcukları ve yeni yaprakları saran bu
mantar, boru
biçimine getirerek yaprakların solmalarına yol
açar.
Tohum ekilen yetiştirme sandıkları
nın yada nazik bitki
türlerinin bulunduğu saksıların üstleri,
gölgelenmelerini
sağlayacak bir üst örtü ile
kaplanır. Gölgeleme
örtüsü saydam muş
ambadan yapılır
Bu aydan başlayarak sıcaklık ve
kuraklığa duyarlı türlerde,
saksı toprağının üstleri bir
tabaka turbayla kaplanır ve bu bitkilerin
sulanması azaltılır.
|
MAYIS
|
İlk baharda
ekilen soğanların (sümbül,
lale, nergis, safran) yıllık otsu
bitkilerin ve çiçek veren
çok yıllık bitkilerin
(çuhaçiçeği, papatya,
menekşe, unutmabeni,
cerastium) çiçek vermesi biter. Ağ
açsıların (
horçiçeği, kiraz, rodedondron,
açelya vb.)
çiçek vermeleri de sona ererve yeşillikle
kaplanırlar ;
güller çiçek açmaya başlar.
Balkona
sardunya,ağaçminesi gibi bitkilerin yanına çiçek
veren yada yapraklı ağaçsılar ve tırmanıcı bitkilerde yerleş
tirilebilir.
Balkon çok güneş alıyorsa perde, hasır yada naylon
örtülerin uygun biçimde yerleştirilmesiyle ışığı
k?
?ran bir düzen kurulmalıdır. Bitkinin yapısal özelliklerine,
iklime,
kullanılan saksı ve toprak cinsine uygun bir sulama rejimi saptanmalıdır.
Bitkilerin
aşırı güneşli saatlerde sulanmamaları, sulama suyunun
soğuk
olmaması çok önemlidir.
Yeşeren
soğanların
bulunduğu yetiştirme sandıklarına yeni
çiçeklerin ekilmesinde
iki yola başvurulur: Soğanlar yetiştirme
sandıklarında bırakılarak, ayrıca yeni
tohumlar ekilir; soğanlar sandıktan
alınıp bir kenarda bekletilir ve sandıklara yeni
çiçekler
ekilir.
|
HAZİRAN
|
Tırmanıcı bitkilerin dalları, tırmandıkları
yapıya rafya ipiyle bağlanır. İlkbahar sonunda çiçek
açan türlerin tohumları toplanmaya başlanır. (Tohumlar
güneşli günlerde güneş altında toplanmalı ve
kurumaları için gölgelik bir yerde gazete kağıdı
üzerine serilmelidir.)
Bitki çiçeklerinden
elden geldiğince yararlanılmak isteniyorsa, çiçeklerin
taçları solmaya başladığında saplarının ortasından kesilir,
biçme denilen bu işlem hem otsu bitkilere, hemde ağaçsılara,
hemde yarıağaçsılara uygulanır ve başka goncalar oluşturacak
çok sayıda yeni tomurcuğun açmasını sağlar; ayrıca
kokulu bitkilerde, tam çiçeklenme dönemine girmelerini
geciktirmek için taç goncaları oluşturması açı
s?
?ndan çok önemlidir.
|
TEMMUZ
|
Bitkilere verilen su
artırılmalı ve asalakların olu?
?mamasına özen
gösterilmelidir. Asalak
görüldüğünde
hemen asalakları yok eden bir
ilaçla gerekli koruma önlemleri al?
?nmalıdır; ilaçlamada
en önemli nokta, hangi ilacın hangi
asalak için etkili olduğunun
bilinmesidir. Yaprakların alt yüzlerinde
pas renginde toz halinde bir
örümcek ağı
görülmesi, kırmızı
örümcek bulunduğunu
gösterir. Temmuz ayında yapı
lması gereken önemli bir iş
lemde ayıklama işlemidir; (Kuru ve sararmış
yaprakların,
küçük ve zayıf dalların, solmaya
yüz tutan
taçların makasla kesilerek temizlenmesi). Güllerde
, aşılı
ağaççık ve süs çalılarında
dipten
çıkan ybani sürgünlerin kesilmesi gereklidir. Ayrıca
geçen çiçeklerin temizlenmesine devam edilir. Bu iş
güllerde geçen çiçekten sonraki ilk sağlı
klı
yaprağın üzerinden kesmek suretiyle yapılır.
Yıldız
çiçeklerindeki ikinci goncalr kesilip, yalnızca
ilk açan ana
goncalar bırakılır. (Böylece taçlar
daha
büyük olacaklardır.)
Temmuz
ayı ; ayr?
?ca ağaççıkların daldırma dalı yada
dallandırma
çubuğu yöntemi ile çoğaltılmalarına
en uygun aydır.
Leyalak ve güllerde gözaşısı ile
üretim zamanıdı
r.
Yaz boyunca
çiçek açan
ağaççık ve
çalı fomlu bitkilere, yazlık
çiçeklere,
özellikle güllere besin takviyesi yapı
lmalıdır.
Çiçeklenme dönemi sonunda
gübreleme iş
lemine son verilmelidir.
|
AĞUSTOS
|
Ağustos ayı
nda yazlık
çiçekler, balkon, teras ve saksılarda bulunan
çiçekler dışında gübreleme işlemi son ermiştir.
Ön hazırlığı yapılmış ağaç nakilleri bu ayın ikinci
yarısından itibaren gerçekleştirilebilir.
Çimler
hergün sulanıp haftada birkez kesilir: ay boyunca
iki kez "sarı
lekelerin" oluşmalarına karşı özel
maddeler kullanılarak
mikroptan arındırılır.
Nilüfer vb. bitkilerin
bulundukları havuzlar eski yaprakların ve solan
çiçeklerin
çürüyüp suyu
zehirlemelerini önlemek
için düzenli bir biçimde
temizlenir.
Yeşil ağaççık ve
çalı formlu bitkilerin ikinci
budaması bu ayın yarısından itibaren
başlanarak yapılır. Çit
bitkilerininde budaması yapılmalıdır. Bu
bitkilerin her tarafının ışıktan
yararlanabilmesi için yukarıdan
aşağıya doğru genişleyen bir budama
yapılmalıdır.
Ağustos sonu ile Eylül sonu
arası durgun gözaşısı
zamanıdır.
Bu ay
içerisinde Eylülde
çim ekilecek alanların toprak hazırl?
?ğı yapılır. Sulama,
biçim, yabani ot ayıklama,ilaçlama vb.
işlemlere devam
edilir.
Asalaklar bulunup bulunmadığın?
?, toprak
yüzeyinin kireç bağlayıp (kefekilenme) bağlamadığı
sürekli izlenmelidir. Soğanlı bitkilerin, otsu bitkilerin ve ağaçlar?
?n
dipleri özenle temizlenmeli, diş aralıkları dar
küçük bir el tırmığı kullanarak
çürük toprağı kaplayan kireç tabakası
sık
sık alınmalıdır.
Ayın 10-15 ine doğru yeni
güllerin " dinlenmeye alınması" na, yani yaz
budaması
nın yapılıp, aynı zamanda sulamanın bir süre
için
kesilmesine başlanır. Böylece, gül fidanların?
?n normal geliş
meleri durdurulur ve dinlenme boyunca bitkiler, sonraki
çiçek verme
dönemi için besin ve
güç biriktirirler. Sonra, bitkinin
hem yaprakları, hem toprağı
bolca sulanır, geceleri çiy olan
bölgelerde, bitkiler gün
battıktan sonra sulanmamalıdı
r.
|
EYLÜL
|
Ağustos ayı
nda
tatile çıkılmış ve bitkiler susuzluktan etkilenmişlerse,
budanmalıdı
rlar. Budamadan sonra, bahçe sopasıyla toprağın sert
ve tıkız
tabakası kaldırılarak bitki iyice beslenip, bolca sulanmalı, sonrada
organik yada
mineral gübreyle gübrelenmelidir.
Bitkinin yeni bir
çiçek verme dönemine girmesi
istendiğinde, bolca
budanmalı, yaprakları her 5 günde bir
üçkez ıslatı
lmalı, yapraklar ıslatılırken suyun
içerisine hormon uyarıcı bir madde
koyulmalı, haftada iki kez
kökten yapılan sulamada flor bazlı bir madde
kullanılmalı, arkadan
hemen demir sülfat ve su karışımından oluşan
sulama suyuyla,
haftada 2 kez bir başka sulama yapılmalıdır.(Bu iki değişik
sulama bitkinin
normal sulamasına ek olarak gerçekleştirilmelidir.)
Çok
önemli işlemlerden biride saksıların temizlenmesidir; bitki
çı
kartılıp, toprak boşaltılır içine yeni toprak konulmadan
önce saksı iyice yıkanır ve mikroptan arındırılır.
Sonbahar yağmurları ile toprak işleme tavına gelir, ekim dikim yapı
lmasa
bile toprağın kışı işlenmiş olarak geçirmesi yararlı
olur.
Sonbahar hatta ilkbaharda dikilecek fidanların
yerlerinin
hazırlanması faydalı olur.
Sonbahar
dikimlerinin erken
yapılmasında fayda vardır. Kış öncesinde dikilen
fidanlar
köklerini çalıştıracak zaman bulabilirseler kış ?
?artlarına
daha mukavim olacaklardır. Bu arada topraksız fidanların Kasım
ayında dikilmesi
gerektiğini unutmayınız. Özellikle boylu ve dallı
fidanların dikim sonras?
?nda rüzgardan etkilenmelerini önlemek
için fidan
gövdesine zarar vermeden gergi yapmak gereklidir. KIş
lık
çiçek fidelerini ve baharda açan soğanlı
çiçekler dikilebilir. Büyük ağaç
nakilleri
gerçekleştirilebilir.
Baharda dikilen soğ
anlı
çiçeklerin soğanları bu ayda, özellikle kuru
havalarda
sökülür. Kuru ve havadar yerlerde saklanı
r.
|
EKİM
|
Bahçenin durumuna göre yapmak
istediğ
iniz işlere göre krizma (derin işleme), belleme, çapa veya
fidan
çukuru açılması gibi her türlü toprak
iş
lemesi için Ekim ayı ideal aydır. Toprak işlenmeden önce
orgnik
gübre verilmesi ideal olur.
Kökleri kap
içerisinde topraklı her türlü fidan dikimi yapılabilir. Yine
kışlık çiçek fidelerinin, baharda açan lale,
sümbül, nergis gibi soğanlı çiçeklerin
dikimine
devam edilir. Adonis, gündüzsefsı,
kahkahaçiçeği, kazayağı, kuşotu, floks
ekilebilir.
Sardunyalardan çelik alınarak
üretimleri yapılabilir,
baharda dikilmiş soğan ve yumrulu bitkiler ilk donlardan
önce
sökülmelidir; (begonya, yıldız, kına,
glayör vb.)
Çok yıllık otsu bitkilerin
ve ğ
aççıkların saksılarındaki toğrğın
yüzey
bölümü yenilenip, yerine yeni,
gübreli toprak konur.
Küme halinde yada tırmanıcı
özellikte yeni ağ
aççıklr dikilir.
En narin bitkilerin toprak
yüzeyleri turba yada ambalajlarda yararlanı
lan saman kullanılarak kaplanmaya
başlanır; daha az dayanıklı bitkiler
balkonun en havadar ve güneş alan
bölümünde toplanır.
|
KASIM
|
Hava ve toprak
koşulları uygun olduğu sürece her
türlü toprak işleri
yapılır. Kış öncesinde yabansı
otların ayıklanması ve bitki
diplerinin kabartılması uygun olur, ayrıca
kök diplerin torf, yaprak
çürüntüsü kompost, v organik
gübre ile örtülmesi kış şartlarına hazırlık
açısından yararlı olur.
Gerek kökleri kap
içerisinde topraklı, gereks çıplak köklü
fidanların dikimi için bu ay idealdir. Dikimler toprak kar ve don
yüzünden işlenmez hale gelincey kadar
sürdürülebilir.
Bu ay dikim ayı
olduğu kadar budama ayıdır da. Sonbahar budaması özellikle
çiçeklerini baharda meydana getirdikleri
sürgünler
üzerinde veren ağaçç?
?k ve süs
çalıları için
önemlidir.
Güllerde budama, dal ve
sürgünlerin yarı yerinden
kesilmesiyle yapılırken diğer
bitkilerde budama şekli, bitkinin cins ve ihtiyacına
göre ayarlanmalıdır.
Bu dönemde budanan dal ve
sürgünlerin
uçları kışın donabilir. O zaman bu
ölü
uçların baharda yeniden kesilmesi gerekir.
|
|